بیماری برونشیت عفونی طیور نوعی بیماری ویروسی بسیار مسری تنفسی طیور است که مشخصه آن تراكئیت ، سرفه و عطسه میباشد . این بیماری سبب تلفات و زیانهای اقتصادی بالابا علت تلفات سنگین ، وزن گیری پائین و کاهش بازده غذایی ، بروز عفونتهای مختلف پیچیده خواهند شد . همچنین علت اصلی افت تولید تخم مرغ و همچنین کیفیت آن میباشد .
انتقال سریع این بیماری و وقوع چندگانه سروتیپهای ویروس این بیماری حالت بسیار پیچیده ایی را ایجاد نموده است.
میزان مرگ و میر در جوجه های گوشتی ظرف مدت دو هفته به حداکثر مقدار ممکن می رسد و ازسن ۱۵ الی ۴۵ روزگی زندگی آنها رخ میدهد . مرگ و میر نیز بطور معمول بر اثر عفونتهای باکتریایی ثانویه روی میدهد . عفونتهای باکتریایی نیز بدلیل صدمه خوردن به مجاری تنفسی بر اثر ویروس بیماری برونشیت میباشد .وقوع بیماری با سن نسبت عکس دارد .
برخی از س.یه های این ویروس ، بشدت خاصیت نفروپاتوژنیك داشته و توانایی گرفتن تلفات تا ۳۰ درصدی را از گله های جوجه های جوان دارند .
ویروس این بیماری در داخل اویدوكت نیز تکثیر می یابد . بیماری برونشیت عفونی در پرندگان تخمگذار که سن بالا دارند میتوانند منجر به کاهش ۱۰ تا ۵۰ درصدی و یا بیشتر در تولید میشود . همچنین با بروز این بیماری ، تولید تخم مرغهای بدشکل نیز افزایش خواهند یافت . بطور معمول ، میزان تولید ، پس از بروز این بیماری به حالت عادی باز نخواهد گشت . برخی از مواقع ، بروز این بیماری در پرندگان جوان ، سبب رشد ناقص و ناکافی اویدوكت خواهد شد .
علائم بیماری
دوره كمون كوتاه و 96-36 ساعت است و ارزش تشخیصی دارد برای اینكه در عرض 3-2 روز تمام گله را بیمار می كند در حالیكه در بیماریهای دیگر چنین نمی شود .
جوجه زیر 6 هفتگی : ترشح چشم و بینی ، كم مصرف شدن آب و دان ، دور هم جمع شدن ، سرفه ، عطسه ، نفس نفس زدن ، تنفس با دهان باز ، سوت كشیدن و مرگ در اثر خفگی .
گلة بالغ : كاهش شدید تخم مرغ تا 50% كه 5-4 هفته ادامه دارد و بعد از این مدت بتدریج بالا میرود ولی بمقدار اولیه نمیرسد . پوستة تخم مرغ اگر قهوه ای بود بی رنگدانه و سفید می شود ، نازك و ترك خورده است و گاهی تخم مرغ پوسته سفت را ندارد و لمبه اندازی صورت میگیرد . تخم مرغها شكل های غیر طبیعی دارند . دانه های گچی روی پوسته است كه پوسته را زبر می كند . سفیده آبكی است و بعلت غشای نازك زرده به سهولت زرده با سفیده قاطی می شود (مثل یك تخم مرغ فاسد) .
تشخیص برونشیت عفونی
دوره كمون خیلی كوتاه ، فرم تنفس (دهان باز و نفس نفس زدن) و آزمایشگاه .
میكروسكوپ الكترونی ، پادتن های درخشان ، پادتن های خنثی كننده (در ابتدای بیماری و دو هفته بار با دو بار آزمایش) ، ژل دیفوزیون ، HI ، الایزا ، دیدن رشد در جنین تخم مرغ .
(با آزمایش الایزا آنتی ژنهای عمومی IB و اختصاصی سروتیپ ها جواب میدهند لذا نمی توان از آن برای تشخیص سروتیپ و واریانت ویروس استفاده كرد و برای اینكار باید از HI و VN بهره گرفت) .
واكسن های IB
واكسن كشته : از غیرفعال شدن ویروس حاد با موادی مثل فرمالین 2/0% و بتاپروپیولاكتون 1% بدست میآید . در 12 هفتگی (4-3 هفته قبل از تخمگذاری) مصرف می شود .
حتماً تزریقی است و با واكسن های كشته ND + IB (دوتایی) و ND + IB + EDS (سه تایی) همراه می شود .
واكسن زنده : از سوش ماساچوست استفاده می شود (با 120بار پاساژ) و (با 52بار پاساژ) . هر چه پاساژ زیادتر باشد بیماریزایی و ایمنی زایی كمتر می شود . لذا در جوجه ها مصرف می شود .
واكسیناسیون
واكسن در 5-1 روزگی و اكثراً در 1 روزگی مصرف می شود .
واكسیناسیون بصورت اسپری و در داخل كارتن حمل جوجه ها انجام می شود . میزان مصرفی واکسن در 200سی سی آب برای هر هزار دوز واكسن است كه از سمپاش هایی كه قطرات درشتی از آب را روی سر جوجه اسپری می كنند استفاده می شود . برای تقویت ایمنی مرحلة اول واكسن دوم در ۱۴ روزگی بصورت قطره یا آب آشامیدنی مصرف می شود . cr88 یا 91/4
4-3 هفته به تخمگذاری واكسن از طریق آب آشامیدنی مصرف می شود كه برای هر یك دورة تخمگذاری كافی است .
استفاده از واکسن اول بر استفاده از (ND + IB) ارجعیت دارد .
درمان IB
بعلت تخریب سلولهای اپی تلیال تنفسی و هجوم میكروبهای دیگر بخصوص مایكوپلاسما آنتی بیوتیك های وسیع الطیف لازم است .
برای بالا بردن مقاومت بدن افزایش 3-2 درجة سانتیگراد درجه حرارت برای 3-2 هفته بهتر است .
تشویق به غذا ، ، عدم تراكم ، و عدم گرد و غبار در بهبود گله نقش دارد .
اگر بیماری از فرم كلیوی باشد كاهش یروتیین حیوانی جیره و نیز تجویز الكترولیت ها .
فلورفنیکل
انروکین
تایلوزین
اریتومایسین
تیل مایکوزین
از بهترین داروها برای درمان برونشیت است
